अक्षर साथी | २०८२ श्रावण १३ गते १६:११ मा प्रकाशित

अक्षर साथी
लम्की/साउन १२
गत शनिबार राति करिब १० बजे लम्कीचुहा–२ गणेशपुरस्थित पूर्व–पश्चिम राजमार्गमा एक मालवाहक ट्रक बीच सडकमा रहेको हाइमास्ट लाइटको पोलमा ठोक्किएको थियो । कञ्चनपुरबाट पूर्वतर्फ गइरहेको सुप्र ०१००१ ख २७८१ नम्बरको ट्रक अन्धकार र वर्षाको बीचमा सो पोलमा ठोक्किँदा ट्रकको अगाडिको भागमा क्षति पुगेको थियो । पोल पूर्ण रूपमा क्षतिग्रस्त भएको छ भने सहचालक सामान्य घाइते भएका थिए ।
  सो दुर्घनापछि आखिर सडकको बीचमा रहेको पोलमा कसरी ट्रक ठोकियो भन्ने चासो बनेको छ । यसमा हामीले केही कुराको जवाफ खोज्ने गर्ने प्रयास गरेका छौं । 
  सबैभन्दा पहिला त हाइमस्ट लाइट पोल राखिएको स्थान कानुनसम्मत ठिक छ की छैन् ? भन्ने हो । यो सम्बन्धमा सडक डिभिजन महेन्द्रनगरका सूचना अधिकारी इन्जिनियर हरिस प्रसाद जोशी राजमार्गको क्षेत्रमा स्वीकृति नलिई सार्वजनिक सडक वा सडक सीमामा कुनै किसिमको काम गर्न नहुने बताउँछन् । 
  कानूनमा समेत ‘सडक विभागको स्वीकृति प्राप्त नगरी कसैले सार्वजनिक सडकसँग जोडिने गरी प्रवेश मार्ग बनाउन, सार्वजनिक सडक वा सडक सीमाभित्र खाडल वा कुलो खन्न वा भत्काउन, किला, लट्ठा, तगारो आदि गाड्न वा हाल्न वा घर टहरो छाप्रो बनाउन वा सडक सीमाभित्रको जग्गा आवादी गर्न वा यस्तै अन्य कुनै कार्य गर्न हुँदैन ।’ भन्ने व्यवस्था गरेको छ । 
   त्यसो भए लम्कीचुहा नगरपालिकासँग सडको बीचमा अथवा सडकको सीमा हाइमस्ट लाइट पोल राख्ने अनुमति छ की छ्रैन् ? भन्ने प्रश्न रहन्छ । यसमा विषयमा पुनः सडक डिभिजन महेन्द्रनगरका सूचना अधिकारी इन्जिनियर हरिस प्रसाद जोशी भन्छन्, ‘हामीसँग अनुमति नै नलिएर त्यहाँ(लम्कीचुहा नगरपालिका)मा सडकको बीचमा पोल राखिएको रहेछ । त्यो मिल्दैन् । यस सम्बन्धमा हामीले लम्कीचुहालाई पत्राचार गरिसकेका छौँ ।’
  अब हामी ड्राइभरले बीच बाटोमा रहेको पोल देखेको देखेनन्  भन्ने प्रश्नको जवाफ खोजौं । यस विषयमा बुझ्न इलाका प्रहरी कार्यालय, लम्कीमा गएर ट्रक चालकलाई हामीले दुर्घटना कसरी भयो भनेर सोधेका थियौं । 
चालकले जवाफ दिदै भने, ‘पानी निकै जोरले परिरहेको थियो। सडक खाली थियो । ट्रकको हेडलाइटले धेरै परसम्म देखाउँथ्यो, तर भारी पानी परेका कारण तीन–चार मिटरभन्दा टाढा देखिन सक्दैनथ्यो । पोल देखिन सकेन, एक्कासी ठोक्किए जस्तो आवाज आयो ।’
उनले थपे, ‘यदि पोलमा रेडियम टेप वा रिफ्लेक्टर टाँसेको भए म त्यो देख्न सक्थें । बत्ती पनि निभेको थियो, पोल देख्नै सकिएन ।’
  ट्रक पोलमा ठोकिनुमा मानवीय कारणसँगसँगै साघुँरो सडक पनि एक कारण रहेको स्थानीय बताउँछन् ।
‘राजमार्ग नाम मात्रका जस्ता राजमार्ग लाग्छ हाम्रा देशका राजमार्ग । जम्माजम्मी ७ मिटर चौडाई छ पूर्वपश्चिम जोड्ने यो राजमार्गको ।’ स्थानीय भन्छन्, ‘त्यसै सडकको बीचमा पोल राख्दा सडक झन् साघँुरो बन्न पुगेको छ । यसले दुर्घटना हुने जोखिम बढाएको छ ।’
रेफ्लेक्टिभ टेपको अभाव, लम्कीचुहाका धेरै पोलमा छैन सुरक्षा संकेत
  सडक मापदण्ड, २०७० अनुसार सडकका पोल, डिभाइडर र संकेत बोर्डहरूमा रेफ्लेक्टिभ टेप वा स्टिकर प्रयोग गर्नु अनिवार्य छ । यस्तो टेप अँध्यारोमा सवारीको हेडलाइट परेपछि चम्किन्छ र संरचना सजिलै देखिन्छ ।
  तर लम्कीचुहाका अधिकांश पोलमा यस्तो सुरक्षा उपाय छैन । गणेशपुरमा भएको दुर्घटना यसको प्रत्यक्ष उदाहरण हो, जहाँ पोल सडकबीचमा थियो, बत्ती निभेको थियो, र रिफ्लेक्टर पनि थिएन । यसले दुर्घटना निम्त्याउन सहज बनायो ।

रेफ्लेक्टिभ टेप के हो ?
   रेफ्लेक्टिभ टेप वा स्टिकर -Reflective Tape-Sticker_ भन्नाले यस्तो सामग्रीलाई जनाइन्छ, जुन अन्धकार वा कम प्रकाशमा पनि प्रकाश (लाइट) परेपछि चम्कने क्षमता राख्दछ । यो विशेष किसिमको टेप वा स्टिकर retro–reflective material बाट बनेको हुन्छ, जुन गाडीको हेडलाइट वा अन्य उज्यालो स्रोतबाट आएको प्रकाशलाई सोही दिशामा फर्काएर फर्काउँछ, जसले रातको समयमा देख्न सजिलो बनाउँछ ।
  गणेशपुरको दुर्घटना केवल मौसमीय कारण मात्र होइन, सडक सुरक्षा लापरवाही र कानुनी मापदण्डको उल्लंघन पनि हो ।
  बिना अनुमति सडकको बीचमा पोल राखिएको, त्यसमा रेडियम टेप जस्ता आवश्यक सुरक्षा चिन्ह नलागिएको, र वर्षा–अन्धकारको बेला ट्रक चालकलाई पोल नदेखिनु यी सबै मिलेर दुर्घटनाको जोखिम बढाएको देखिन्छ । 
अब सरोकारवाला निकायले पोलको पुनरावलोकन गर्दै, रेफ्लेक्टिभ टेप अनिवार्य रूपमा टाँस्ने, अवैध पोल हटाउने, र सडक सुरक्षाको मापदण्ड पूर्ण पालना गराउने आवश्यक देखिन्छ ।