लागुऔषध समस्या : दण्ड होइन, समाधान चाहिन्छ
अक्षर साथी
गएको मंगलवार मात्रै कैलालीमा प्रहरीले ७ ग्राम लागु औषध सहित पाँच जनालाई पक्राउ गर्यो । टीकापुरदेखि धनगढीसम्म शंकास्पद लागेका र गोप्य सूचनाका आधारमा प्रहरीले उनीहरूलाई पक्रन सफल भएको खबर सार्वजनिक भए । यो त मंगलवार एक दिनको मात्र कुरा भयो, प्रहरीले दैनिकी सञ्चारमाध्यामलाई पठाउने प्रत्येक मेलमा लागु औषधमा पक्राउ परेका टिपोट समावेश भएकै हुन्छन् । जसको अर्थ यो हुन्छ की लम्कीचुहा सहित कैलाली १३ पालिकामा लागुऔषध दुव्र्यसनीको अवस्था भयाभव स्थितीमा पुगेको तितो सत्य हामीसँग छ । लागुऔषध दुव्र्यसन आज हाम्रो समाजको सबैभन्दा गम्भीर र संवेदनशील समस्यामध्ये एक बनेको छ । गल्ली–चोक, विद्यालय वरपर, बजार क्षेत्रदेखि डिजिटल संसारसम्म यसको प्रभाव फैलिँदै गएको छ । तर दुःखद पक्ष के छ भने, हामी अझै पनि यस समस्यालाई अपराधको चस्माबाट मात्र हेर्ने प्रवृत्तिमै अल्झिरहेका छौँ ।
लागुऔषध प्रयोगकर्ता सबै अपराधी हुँदैनन् । उनीहरू असफलता, बेरोजगारी, मानसिक तनाव, पारिवारिक कलह र गलत संगतको परिणामका उपज हुन् । यस्तो अवस्थामा दण्ड, पक्राउ र कैदलाई मात्रै समाधान ठान्नु भनेको रोगको उपचार नगरी लक्षण दबाउने प्रयास जस्तै मात्र हो ।
ADVERTISE
........................................................................................................................................................................................................................................................ दण्डले डर पैदा गर्न सक्छ, तर मानिसको व्यवहारमा परिर्वतन हुने सम्भावना कम हुन्छ । जेलले व्यक्तिलाई समाजबाट अलग गर्छ र उसलाई अझै कमजोर बनाउँछ र पुनः नशामा फर्किने सम्भावना बढाउँछ । यसरी हेर्दा लागुऔषध नियन्त्रणका नाममा अपनाइने केवल दण्डमुखी नीति दीर्घकालीन रूपमा असफल सावित हुँदै आएको देखिएको छ ।
लागुऔषध समस्या मूलतः स्वास्थ्य, सामाजिक र मनोवैज्ञानिक समस्या हो । त्यसैले यसको समाधान पनि त्यही तहबाटै खोजिनुपर्छ । समयमै उपचार, परामर्श, सीप विकास, रोजगारी र पारिवारिक सामाजिक सहयोगजस्ता तत्वले मात्र व्यक्तिलाई नशाबाट बाहिर ल्याउन सक्छन् ।
विश्वका धेरै देशमा दण्डभन्दा उपचार र पुनस्र्थापनामा जोड दिँदा सकारात्मक परिणाम देखिएका छन् । नशा प्रयोग घटेको छ, अपराध दर कम भएको छ र राज्यको दीर्घकालीन खर्चसमेत घटेको छ । यसले स्पष्ट के सन्देश दिन्छ भने सहानुभूति कमजोरी होइन, प्रभावकारी रणनीति हो ।
यहाँ सञ्चार माध्यमको भूमिका अझ महत्वपूर्ण हुन्छ । नशालाई ‘सनसनी’ बनाउने होइन, समाधानको बहस सुरु गर्ने । प्रयोगकर्तालाई लाञ्छना लगाउने होइन, पुनःस्थापनाको सम्भावना देखाउने । डर होइन, आशाको कथा सुनाउने । जब सञ्चार माध्यमको दृष्टिकोण बदलिन्छ, तब समाज र नीति पनि बदलिन थाल्छ ।
लागुऔषध प्रयोगकर्ता हाम्रो समाजकै सदस्य हुन् । दाजुभाइ हुन्, दोस्त यार हुन् । आज उनीहरू पीडित छन्, भोलि सही अवसर र सहयोग पाए जिम्मेवार नागरिक बन्न सक्छन् । त्यसैले समाधानमा लगानी गर्नु कुनै खर्च होइन, भविष्यको सुरक्षा हो ।
यही सोचका साथ सुरु गरिएको कैलाली पोष्ट दैनिकको लागुऔषध दुव्र्यसन विरुद्धको ‘नयाँ पाइला – नशा होइन, भविष्य रोजौं’ विशेष शृङ्खला हो। यस शृङ्खलामार्फत हामी लागुऔषध सेवनकर्तादेखि सरोकारवालासम्मका कुरा सुन्नेछौँ र समस्याको निकास पहिचान गर्ने साझा अभियानको मञ्चका रूपमा यसलाई विस्तार गर्नेछौँ । अभियानले पनि यही सन्देश दिन खोजेको हो नशाबाट बाहिर निस्कने बाटो खोलौँ, ढोका बन्द नगरौँ ।
अब समय आएको छ, लागुऔषध समस्यालाई दण्डको चस्माबाट होइन, मानवीय र समाधानमुखी दृष्टिकोणबाट हेर्ने । किनकि यो लडाइँ जेलले होइन, जीवनले जितिन्छ ।
